De Dodaars op de waterzuivering vijver

De rioolwaterzuivering aan de Castersedijk in Hapert kent een aantal waterbassins waar de zwevende stoffen nog moeten bezinken nadat het water schoongemaakt is in de zuiveringsinstallaties. Het water dat in de bassins stoomt is al zo zuiver dat watervogels er gaan broeden. Zo zitten daar Dodaarsjes, Waterhoentjes, Meerkoeten, Wilde eenden, Kuifeenden, Nijlganzen en Knobbelzwanen.

De Dodaars op de waterzuivering vijver

Het afvalwater van huishoudens en bedrijven uit de gemeenten Bladel en Mierden-de Reusel wordt in Hapert gezuiverd. Dagelijks stroomt er zo’n 12.200 m³ water vanuit de zuivering naar het waterpark. De vijvers met waterplanten, riet en het moeras in dit waterpark helpen de zuivering op natuurlijke wijze bij het zuiveren van het water. Uiteindelijk wordt het water geloosd in de Groote Beerze, een van de beekjes in de Brabantse Kempen. Het waterpark zorgt voor een constante toevoer van water, waar de beek van profiteert. Het waterpeil in de beek staat daardoor nooit zo laag als andere beekjes in een droge zomerperiode. De Groote Beerze is een Natura 2000 gebied en maakt daarmee deel uit van een Europees netwerk van natuurgebieden.

De rioolwaterzuivering heeft ongeveer 51.000 eenheden. Per dag zuivert de installatie gemiddeld 12.200 m3 rioolwater. Dat is zo’n 500 m3 per uur. Bij extreem veel regen kan dit oplopen tot 60.000 kuub per dag. Het gezuiverde rioolwater gaat naar de Groote Beerze. De beek heeft een belangrijke functie voor de natuur. Daarom is een goede waterkwaliteit van groot belang. Waterpark Groote Beerze is een unieke combinatie van vijvers, sloten, open water met waterplanten en moerasbos dat het schone water uit de zuivering omzet naar natuurlijk beekwater. Dat noemen we een 'waterharmonica'.

Bij een deel wordt met zonlicht (UV licht) medicijnresten en ziekteverwekkers afgebroken. In de rietsloot zorgen planten en micro-organismen voor het verder afbreken van medicijnresten, metalen en voedingsstoffen. Ook worden hier zwevende stoffen uitgefilterd, afgevangen of afgebroken. Het water ondergaat dus een extra zuiveringsstap. Met name fosfaten en stikstof worden extra verwijderd. Fosfaten en stikstof zijn voedingsstoffen waar veel planten van leven. De ecologische functie die de Groote Beerze heeft, vraagt echter om voedselarm water. Door de natuurlijke nazuivering is het water uiteindelijk voedselarmer dan dat de normen voorschrijven.

Het terrein van de rioolwaterzuivering is afgesloten, maar eromheen ligt een recreatief park dat voor iedereen vrij toegankelijk is. Door informatie, educatieve borden en een vlonderpad kunnen bezoekers kennismaken met het proces van natuurlijke waterzuivering. Naast nazuivering kan er in het waterpark ook water worden opgeslagen om afvoerenpieken in de Groote Beerze bij hevige regen te verlagen en om het grondwater ter plaatse aan te vullen. Daarnaast mag de Groote Beerze in het waterpark zijn eigen slingerende weg zoeken.

Aalscholvers broeden in kolonies

Als je in Landgoed De Utrecht langs de Flaes fietst of wandelt zijn de Aalscholvernesten goed te zien. Ze hebben hun nest in de bomen die midden in het water staan. Zo zijn ze beter beschermt tegen predatoren. Ieder jaar vormen de Aalscholver een broedkolonie op de Flaes. De Flaes ligt in Landgoed De Utrecht, het deel dat op het grondgebied van Lage Mierde ligt. Het andere deel van het landgoed ligt op het goedgebied van Esbeek ligt.

Aalscholvers broeden in kolonies

Op de beelden is te zien dat een aantal Aalscholvers op het nest zit. De broedperiode van de Aalscholver begint half februari tot begin maart, afhankelijk van de winter. De aalscholver broedt de eieren door ze op de poten te leggen en gaat er daarna op zitten. Dat gaat nog wel eens mis. Vroeger waren de eierschalen veel dikker, maar pesticiden in het water hebben invloed op de dikte van de schaal. De bedreiging voor de broedende aalscholver komt onder andere van jonge havik vrouwtjes en de boommarter.

De Aalscholver is 80 tot 100 cm lang en heeft een spanwijdte van 121 tot 149 cm. De vogel is vrijwel geheel zwart, maar met een opvallende witte wang en een gele plek op de plaats van de aanhechting van de bek. De snavel is lang en voorzien van een haakvormige punt. In de broedtijd verschijnt er een witte "dijvlek". De dij is anatomisch geen dij, maar het bevederde scheenbeen (tibia) van de vogel, waarop bij volwassen aalscholvers tussen februari en juni een witte vlek verschijnt. De aalscholver heeft zwemvliezen tussen de voortenen en kan dus zwemmen en hij vangt vis door te duiken.

Voor diegene die niet in de buurt wonen, hier vind je de Flaes.

Vogels met lentekriebels in de kersenboom

Het is voorjaar. En dat merk je aan de activiteiten van de vogels. De lente hangt in de lucht, en daar genieten de vogels ook van het mooie weer. De dagen worden langer, de zon schijnt en de temperatuur stijgt. De eerste bomen vormen knoppen en staan al in bloei. Wij zijn niet de enige die van mooi weer genieten. Dat doen de dieren ook. De vogels zijn weer in grotere getale te zien. Je hoort de vinken, roodborsten en merels weer zingen.

Vogels met lentekriebels in de kersenboom

Overal waar je gaat of staat kan je ze horen. Koolmees mannen die uit volle borst aan het zingen zijn. De nestkasten worden weer gevuld met nestmateriaal. De vogels zijn er weer druk mee. In de vroege ochtend zingen de mannen uit volle borst. Bij vogels verleiden de mannetjes de vrouwtjes. Dat doen ze via de balts. De balts vertoont zich in vele vormen. Het zingen van een mannetje kan een vrouwtje verleiden. Zo ook kan de keel van een vogel opzetten. Vogels laten in de lucht de meest acrobatische vliegacts zien of houden zich bezig met het aanbieden van voedsel aan een toekomstige partner. Een paringsdans is ook een vorm van de balts. Zo ook kan het verenkleed van een mannetje de prachtigste kleuren aannemen.

Onderzoekers denken dat dit voornamelijk voor hun vrouwtje bestemd is. Terwijl zij nog in de nestkast zit, zit hij bovenin dezelfde boom uit volle borst te zingen. De man wil hiermee aan zijn vrouw laten horen hoe goed hij is, en dat ze vooral bij hem moet blijven en met hem sterke jongen kan maken. Hoe beter de man zingt, hoe hoger zijn kwaliteit. En verder maken de mannetjes in de ochtend met hun zang, maar ook tijdens de rest van de dag, duidelijk dat dit hun territorium is en dat andere mannen het toch niet in hun hoofd moeten te halen om het in te pikken. Zo zorgen ze dat alles gereed is voor de start van de lente- en het broedseizoen!

Niet alle mannetjes bouwen het nest. Bij de Winterkoning bouwt de man het nest. Meerdere zelfs. Het vrouwtje kiest dan het nest wat haar het best bevalt en zal daar haar eitjes leggen. Maar de Winterkoning is ook niet gek. Al dat werk voor niets, nee. Daar heeft hij een oplossing voor. Hij verleidt een ander vrouwtje en biedt haar een van zijn overige nesten aan. Zo lijkt hij een bouwvakker en een makelaar te zijn. Maar bij veel andere vogels bouwt de vrouwtjes het nest. Soms geholpen door de mannetjes. Nesten verschillen enorm in grootte en vorm. Het ene nest is keurig gevlochten en het andere is schamel gebouwd van wat takjes. Nesten kunnen hoog in de bomen zitten, tussen dichte struiken, in het riet langs het water of zomaar midden in een grasveld. Het doel van een nest is bescherming tegen de weersinvloeden en bescherming tegen nestrovers of andere indringers.

In het voorjaar moeten vogels kunnen beschikken over talrijke voedselbronnen. De vrouwtjes hebben tijdens de leg meer voedsel nodig dan normaal en ook de pasgeboren jongen moeten worden voorzien van voedsel. Bijvoorbeeld vogels die larven van insecten eten, beginnen eerder met de voortplanting dan vogels die volwassen insecten eten. Die wachten meestal tot begin april.

De gewone eekhoorn is de bekende roodachtige eekhoorn met de grote pluimstaart en pluimpjes aan de oren die regelmatig in een Nederlands bos te zien is. Een gewone eekhoorn bouwt meestal verscheidene nesten hoog in de bomen. Deze nesten worden gebouwd van takken, boombast, bladeren en mos. In de winter brengen eekhoorns het grootste deel van de dag en nacht in hun winternest door en komen ze slechts af en toe naar buiten om wat eten te halen. In de herfst hebben ze daarvoor op een groot aantal plekken voedselvoorraden verstopt. In de zomer gebruiken ze hun nesten ook intensief. Bijvoorbeeld om jongen te krijgen en te schuilen voor regen of warmte.

Groep trekkende Kepen foerageren in de tuin

Kepen broeden sporadisch in Nederland. Ze komen voornamelijk naar ons land om te overwinteren. In het vroege voorjaar keren ze daarom eer terug naar het hoge noorden, naar de Scandinavische en West-Russische gebieden. Vanmorgen zaten een aantal Kepen in de tuin waar ze een tussenstop maakte om even aan te sterken.

Groep trekkende Kepen foerageren in de tuin

Kepen zijn de noordelijke tegenhangers van onze Nederlandse vink. In Nederland broeden jaarlijks enkele kepen, maar veel zijn dat er niet. Hoe anders is het in het Scandinavisch Schiereiland, het Kolaschiereiland, Karelië en Finland, waar de keep een van de talrijkste broedvogels is. In de winter verblijven grote aantallen Scandinavische kepen in Nederland. De voorjaarstrek speelt zich af tussen half februari en half april, in sommige voorjaren iets later.

In de winter kunnen kepen vooral gevonden worden op akkers langs bosranden, beukenbossen en parken met beukenbomen. De zaden van de beuk vormen een van de belangrijkste voedselbronnen voor deze vinkachtige. De man zingt zijn territoriale lied, "kè-èèhhp" of "chèèèèèp". In de vlucht "kup-kup". Broedt in het zuiden (zuidpunt Noorwegen) vanaf medio mei, vanaf begin juli in het noorden (Stavanger). In Nederland zijn er slechts enkele broedparen. Heeft doorgaans één, soms twee legsels per jaar met 5-7, soms 4-8 eieren. Broedduur 11-12 dagen. De jongen verlaten het nest al als ze 11-13 dagen oud zijn.

Versmalling en verondieping beekdal Groote Beerze

Van de originele opnames heb ik nu - met beter montage hardware en software - een geremasterde [1] versie van deze timelapse gemonteerd. Vooral de LG 27UN83A-W.AEU IPS monitor heeft er toe bijgedragen dat deze video beter is als de versie van 5 oktober 2021 (https://bit.ly/3YRvn24). Alleen met een RGB gekalibreerde monitor zijn helderheid, kleur en meer goed te beoordelen. Bij een monitor die niet gekalibreerd is kunnen kleur en helderheid van een video of foto afwijken. Je wordt als het waren op het verkeerde been gezet, zoals de uitdrukking zegt. Ik hoop dat jullie er plezier aan kunnen beleven.

Versmalling en verondieping beekdal Groote Beerze

In deze video is te zien dat de Groote Beerze eerst gedempt werd, waarna de verondiepte en smallere nieuwe beekloop is uitgegraven. Omdat de aanpassing plaats vindt in de oude beek was het nodig om de beek eerst af te dammen, en vervolgens in z'n geheel te dempen. De versmalling en verondieping maakt deel uit van het project 'Herinrichting beekdal Groote Beerze'.

Gaandeweg steeg het water voor het afgedamde deel zover dat het tegen het middagpauze op het punt stond om buiten de oevers te treden. Daarom werd de afdamming weggehaald, waarop het water als een stortgolf de nieuwe geul in stroomde. Na de pauze was het merendeel van het water weggelopen en kon het werk weer worden voortgezet.

Met dank aan:
Waterschap De Dommel: https://www.dommel.nl
Brabants Landschap: https://www.brabantslandschap.nl
Aannemingsbedrijf Van der Zanden Moergestel B.V.: https://www.vanderzanden.nl
Eelerwoude Landschapsontwikkeling: https://www.eelerwoude.nl
Provincie Noord Brabant: https://www.brabant.nl