Slideshow: Hoogwater in de Groote Beerze

Nederland maakt natte tijden door. In de grote rivieren bereikten de waterstanden de hoogste in 13 jaar. Als de grote rivieren het water niet af kunnen voeren, ontstaat er een stremming in de doorstroom van water uit de kleinere rivieren en de beken. Geen wonder dat bij de aanhoudende regen het water in de sloten en beken buiten de oevers treedt. Zo ook in Netersel waar de Groote Beerze hermeandert is en langs de oevers het water de ruimte heeft gekregen om de graslanden en de broekbossen te bevloeien.

Slideshow: Hoogwater in de Groote Beerze

Het water op het wandelpad naar de voetgangersbrug staat zo hoog, dat de brug niet droog te bereiken is. Het water liep bijna over de rand van mijn laarzen, en daar was het nog niet op z'n diepst. De slideshow toont de omgeving van de Groote Beerze, tussen Netersel en Casteren. De Groote Beerze is de belangrijkste en grootste beek in de "Acht Zaligheden", een achttal dorpen binnen de Brabantse Kempengemeenten Reusel-De Mierden, Bergeijk, Bladel en Eersel.

De Groote Beerze is een beek in de Nederlandse provincie Noord-Brabant die ligt in het stroomgebied van waterschap De Dommel. Vanaf Hapert en Bladel tot de samenvoeging met de Kleine Beerze hoort de Groote Beerze tot het Natura 2000 gebied Kempenland-West, vooral wegens het voorkomen van de Drijvende waterweegbree. De Groote Beerze ontspringt in de gemeente Lommel, in het gebied Blekerheide. Vandaar stroomt ze als Aa of Goorloop in noordelijke richting, waar ze de Nederlandse grens overschrijdt in de gemeente Bergeijk, niet ver van de Stevensbergen. Ze loopt door Boswachterij De Kempen, raakt nog eenmaal de Belgische grens bij Grenspaal 197 en stroomt dan langs Bladel. Bij Hapert voegt het Dalemstroompje zich bij de beek die voortaan Groote Beerze gaat heten.

Ten zuiden van Casteren komt het Wagenbroeks Loopje in de beek uit, die vervolgens omgeven wordt door het natuurgebied Dal van de Groote Beerze, en hierna stroomt de beek langs de Neterselse Heide en de Landschotse Heide in de gemeente Oirschot via de Aardbossen.

De Neterselse Heide is nog nooit zo nat geweest

Door de aanhoudende regen van de laatste weken is de grond zo verzadigd dat alles wat er aan regen nog bij valt niet meer de grond in trekt. De plassen die daardoor onstaan stromen ook niet meteen weg omdat het nu overal zo nat is.

De Neterselse Heide is nog nooit zo nat geweest

Vernatting in het natuur- en landschapsbeheer is het doelbewust verhogen van de grondwaterstand in een gebied. Vaak hebben projecten waarbij vernatting wenselijk is, eerst de schade van verdroging ondervonden. Een witte Kerst zat er in 2023 weer niet in. 2023 was het regenachtigste jaar in Nederland sinds het begin van de metingen. Bij dertien weerstations is in 2023 gemiddeld al 1110 millimeter neerslag gevallen, zo meldt Weeronline. Ter vergelijking: het gemiddelde van de afgelopen decennia is 853 millimeter per jaar.

Niet alleen in de beekdalen, maar ook in de hoger gelegen gebieden staat het grondwater dicht onder het maaiveld en soms erop. De bodem is door de maandenlange regen verzadigd als een volgezogen spons. De grondwaterstand is overal veel hoger dan normaal. Waar we de laatste jaren juist heel droge jaren hadden, gaat 2023 het natste jaar in decennia worden. Regen die nu nog valt, zakt niet meer in de bodem, maar stroomt naar sloten en beken. Het is nu extra belangrijk dat het water daar goed kan wegstromen om uiteindelijk in de Maas terecht te komen.

Bij het KNMI meetstation Eindhoven viel in 40 jaar niet eerder zoveel regen in oktober, november en december als nu. De afgelopen jaren hadden we juist te maken met extreem lange droge periodes die soms kort onderbroken werden door ‘regenbommen’. Dan valt in korte tijd zeer veel regen, wat vaak zorgt voor grote wateroverlast. Nu valt er ook extreem veel neerslag, maar verspreid over een lange periode. Daardoor kan het regenwater veel beter vasthouden worden in het gebied. Zo zijn er op diverse plaatsen gronden afgegraven om het water te bergen, en zo de grondwatervoorraad weer aan te vullen voor droge periodes. En die droge periodes zullen er zeker weer gaan komen.

Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar

Het is weer tijd voor een terugblik, nu het jaar 2023 ten einde loopt. Mijn mooiste filmproject van 2023 was het filmen van de natuurontwikkeling van een waterbergingsplas aan het Schotelven in Netersel, mijn geboorteplaats waar ik ook tot mijn 27e heb gewoond. Van de eerste video opnames van Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven tot aan de voltooiing duurde 2 maanden. Mijn mooiste filmprojecten van 2023 in deze video compilatie.

Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar - Merry Christmas and a happy New Year

Ook dank voor jullie lieve reacties. Verder dank aan de organisaties, landeigenaren, natuurorganisaties en uitvoeringsinstanties. Mijn speciale dank gaat uit naar; Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Landgoed De Utrecht (ASR Utrecht), Landgoed Wellenseind en particuliere tuineigenaren.

.................. Tot 2024 ..................

---

Merry Christmas and a happy New Year

It's time for a look back again, as the year 2023 comes to an end. My most beautiful film project of 2023 was filming the natural development of a water storage lake at the Schotelven in Netersel, my birthplace where I also lived until I was 27. It took 2 months from the first video recordings of the New bird habitat at the Schotelven water storage facility to its completion. You will see images from that project in this video compilation.

Thank you also for your kind comments. Furthermore, thanks to the organizations, landowners, nature organizations and implementing agencies. My special thanks go to; Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Landgoed De Utrecht (ASR Utrecht), Landgoed Wellenseind and private garden owners.

.................. I'll see you next year ..................

Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024

Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024. Een terugblik of samenvatten van het jaar 2023 is wat we vaak doen als het jaar ten einde loopt. Over 15 dagen is het al weer oudejaarsavond. Mijn mooiste filmproject van 2023 was het filmen van de natuurontwikkeling van een waterbergingsplas aan het Schotelven in Netersel, mijn geboorteplaats waar ik ook tot mijn 27e heb gewoond. Van de eerste video opnames van Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven tot aan de voltooiing duurde 2 maanden.

Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024

Ruim een jaar geleden onderging ik een heupoperatie, waarbij de heupkom werd vervangen. De revalidatie duurde langer dan verwacht. Dat komt mede door een versleten onderrug. Maar inmiddels gaat het weer goed en heb ik nog nauwelijks klachten. Als ik kan zit ik elke dag op de fiets en verken zo de natuur, op zoek naar bijzondere plekken om te fotograferen, maar in het bijzonder ook om te filmen. De verkenningen gaan over zand en fietspaden, vaak niet interessant genoeg om te fotograferen of te filmen. De foto's die dan maakt zijn voornamelijk voor Twitter of waarneming.nl. Een enkele keer kom ik wat tegen waarvoor ik een oudere videocamera uit mijn fietstas haal en wat beelden maak, waar ik misschien later de kans niet meer voor krijg. Veelal heb ik mijn Panasonic 4K videocamera in de fietstas en een kleine en lichtgewicht statief op de bagagedrager bij me.

Helaas gaat het met de natuur steeds slechter. De insecten nemen in aantal en soorten verder af, wat je ook terugziet in de vogelpopulatie. Zo bouwde ik in oktober 2016 bij onze schuur in Netersel een fotohut, waar ik in 3 jaar tijd 34 verschillende vogels spotten en fotografeerde, waaronder de; Appelvink, Boomklever, Goudhaantje, Groene specht, Groenling, Grote bonte specht, Heggenmus, Houtduif, Huismus, Keep, Koolmees, Koperwiek, Kramsvogel, Kruisbek, Kuifmees, Merel, Pestvogel, Pimpelmees, Staartmees, Ringmus, Roodborst, Vink, Vlaamse gaai, Vuurgoudhaantje, Winterkoning, Witte kwikstaart, Zanglijster, Zwarte mees en Zwartkop.

Het aantal vogels dat nu nog bij de fotohut te spotten val is er afgenomen. Vooral het soorten aantal is drastisch minder geworden. Nu zie je daar nog de Kool- en Pimpelmees, Heggenmus, Houtduif, Huismus, Merel, Roodborst, Vink, Vlaamse gaai, Winterkoning, Zanglijster en de Zwartkop. Een enkele keer een boomklever en de Groene specht. De Keep, Koperwiek, Kramsvogel, Kruisbek, Kuifmees, Pestvogel, Staartmees, Ringmus, Vuurgoudhaantje, Witte kwikstaart en Zwarte mees heb ik al een paar jaren niet meer gespot bij de fotohut. Ook in de vennen, bossen en op de heide zijn de aantallen afgenomen. Dat is ook waar Sovon en Vogelbescherming Nederland over schrijven. Enerzijds speelt de verdroging daar een rol in, maar ook het veelvuldig gebruik van pesticiden in de land- en tuinbouw. De waterschappen werken hard om de verdroging aan te pakken. Zo zijn er al veel beekherstelwerkzaamheden uitgevoerd, waarbij de beekjes verondiept werden en de beekloop weer de oorspronkelijke meandering terug kregen.

Gronden - voornamelijk grasland - die aan natuurgebieden grenzen zijn aangekocht waar de vruchtbaren toplaag af werd geschraapt. De oude onderlaag bevat nog veel zaden van planten die daar voor de ruilverkaveling van einde jaren 60 en begin jaren 70 groeiden. Doordat de grond nu veel armer is aan meststoffen krijgen planten die goed op arme grond gedijen weer een kans. Een kruidenrijke plantenweide met veel kruidenplanten geven weer nectar en stuifmeel voor insecten. Dat is goed voor de bestuiving en de voedsel beschikbaarheid voor broedvogels die hun jonge kuikentjes daar mee kunnen voeden. Het kan niemand ontgaan zijn dat het de laatste anderhalve tot twee maanden erg nat is geworden. Het heeft dan ook veel geregend. Het regenwater worde zo lang mogelijk vast gehouden om de grondwater voorraad aan te vullen. In de zomermaanden - als het bijna niet regent - is er dan weer vocht in de bodem voor de kiemende planten en de landbouw. Ook de drankindustrie gebruikt veel grondwater voor frisdrank en bier. Maar ook koelwater voor industriële doeleinde wordt opgepompt.

De eerste tekenen van natuurherstel zijn al merkbaar. Maar laten we de aandacht niet verslappen met het oog op het terugdringen van de droogte. Als we ook nog het gebruik van pesticide gebruik terug kunnen dringen, gaan we echt de goede richting in.

Fijne feestdagen en blijf gezond. Geniet van de natuur, bijf op de opengestelde paden en houdt de honden aan de lijn.

Abonneer op mijn YouTube kanaal

Bezoek mijn YouTube kanaal en abonneer. Vergeet niet het belletje aan te zetten zodat u een melding krijgt als een nieuwe video is toegevoegd aan mijn kanaal, zodat u niets mist. Ruim 705 abonnees gingen u voor. Met 265 natuurvideo's sinds 26 dec 2014. youtube.com/JozefvanderHeijden.

Op mijn YouTube kanaal vind je voornamelijk natuurfilms, vooral vogel gerelateerde video's. Maar ook libellen en andere insecten en natuurontwikkelingen. Vergunninghouder voor diverse natuurreservaten in de Brabantse Kempen, Zuid Nederland. Het filmen van de "Herinrichting Beekdal Groote Beerze" was en project dat mij bizonder aansprak, omdat het in het gebied ligt waar ik mij jeugd doorbracht.

On my YouTube channel you will mainly find nature films, especially bird related videos. But also dragonflies and other insects and nature developments. Permit holder for various nature reserves in the Brabantse Kempen, South of the Netherlands. Filming the "Refurbishment of Beekdal Groote Beerze" was a project that particularly appealed to me, because it is located in the area where I spent my childhood.

De Zwarte zwaan neemt een uitgebreid bad

Vanmorgen was de Zwarte zwaan op Landgoed De Utrecht op het grondgebied van Esbeek zijn (of haar) verenkleed aan het schoonmaken. Ik had deze exotische zwaan als eerder gezien deze winter. Ze verblijven hier veel, vooral in de winter. In mijn fietstas bevindt zich altijd een oude videocamera. De videokwaliteit is niet meer wat het was, maar de beelden zijn nog redelijk goed, vooral bij goede lichtomstandigheden. Helaas waren die omstandigheden vanmorgen niet bijzonder goed.

De Zwarte zwaan neemt een uitgebreid bad

Deze soort komt van nature voor in Australië, Tasmanië en Nieuw-Zeeland. Hij leeft in zoet- en brakwatergebieden. Een expeditie onder leiding van Willem de Vlamingh ontdekte in 1696 als eerste Europeaan deze zwarte zwanen aan de Zwanenrivier bij het hedendaagse Perth. Tot dan toe stonden zwarte zwanen in Europa bekend als voorbeeld van iets wat niet bestond, de ontdekking kreeg daarom spreekwoordelijke betekenis.

Man en vrouw zijn bijna identiek: geheel zwart met witte slagpenuiteinden, grijs-zwarte poten, rode snavel met voorop een witte dwarsstreep en felrode ogen. Het vrouwtje is vaak wel iets kleiner met een kortere, dunnere hals, lichtere rode ogen, lichtere rood gekleurde snavel en minder sterk opgekrulde rugveren. Hoewel deze zwaan niet werd vergezeld door een tweede Zwarte zwaan, denk ik dat dit een man is. Zwarte zwanen wordt 110 tot 140 centimeter lang en tot zes kilogram zwaar. De geslachten zijn qua uiterlijke kenmerken gelijk.

De zwarte zwanen vormen rond hun tweede levensjaar een koppel voor het leven. De kuikens worden door de ouders samen opgevoed. De zwarte zwaan is niet honkvast. Bij zwerftochten kan hij afstanden van honderden kilometers overbruggen en zorgt zo ook zelf voor zijn verspreiding. Kenmerkend is de klagende, trompetterende roep bij hun nachtelijke vluchten. Zijn voedsel bestaat uit grassen en waterplanten.

De contactroep van de Kleine plevier

Begin juni filmde ik de Kleine plevier in Netersel aan de waterbergingsplas naast het Schotelven en Witvensberg. De kleine plevier is een pioniersoort. Hij vestigt zich rap op plekken die tijdelijk geschikt zijn om te broeden, zoals afgravingen, bouwplaatsen, opspuitingen, grindgaten. Wordt nog weleens een verward met bontbekplevier, maar deze heeft een oranje snavelbasis, oranje poten en géén gele oogring.

De contactroep van de Kleine plevier

De bontbekplevier is veel meer aan de kust te vinden dan de kleine plevier, die in zoetwatermilieus voorkomt. De Kleine plevier heeft een opvallend zwart-wit getekend op kop en borst. Nagenoeg geheel zwarte snavel. Lichtroze poten. Duidelijk gele oogring. Het zijn vogel van het binnenland. Pioniersoort van kale of zeer schaars begroeide grond, vaak met wat (zoet) water, maar niet noodzakelijk. Oevers van meren en plasjes, rivieren en grindgaten, recreatiegebieden, opspuitterreinen, kale duinvalleien, geplagde heide, vloeivelden, bouwplaatsen, grote parkeerterreinen, braakliggende terreinen, zelfs grinddaken. Kan als broedvogel snel verschijnen en verdwijnen. Niet in getijdengebieden of op het strand.

Ze eten vooral insecten, waaronder kevers, vliegen, mieren, haften, libellenlarven, sprinkhanen. Ook spinnen, garnalen en andere ongewervelden; kikkervisjes. Oogjager; zoekt op typische plevierenwijze naar voedsel: lopen-stoppen-pikken etc. Foerageert meestal op de grond, soms in ondiep water.

Kleine Plevieren nestelen op schaars begroeide grond, vaak in de omgeving van enig ondiep zoet water. Het broedbiotoop varieert van recente natuurontwikkeling en geplagde heide tot afgravingen, bouwterreinen en rivierstranden. Veel van zulke terreinen zijn maar korte tijd geschikt voor broeden. Daardoor kunnen verspreiding en aantallen op lokale schaal jaarlijks opmerkelijk verschillen. In de eerste helft van de twintigste eeuw was de Kleine Plevier een zeldzame broedvogel. De toename daarna is in de hand gewerkt door het beschikbaar komen van nieuw broedbiotoop in het Deltagebied, maar bijvoorbeeld ook door grote bouwprojecten. Landelijk gezien nemen de aantallen nog steeds wat toe, met flinke jaarlijkse schommelingen.

Eileg begin april tot begin juli, soms tot in augustus. Eén tot twee, soms drie broedsels per jaar (dan eerste en tweede broedsel ineengeschoven), legsel meestal 3-4 eieren, broedduur 22-28 dagen, jongen (nestvlieders) met 24-29 dagen vliegvlug; worden door beide ouders verzorgd. Het aantal broedparen in ons land bedraagt tussen de 1500 en 2000 (tellingen van 2018-2020).

Lange-afstandstrekker naar Afrika, vooral ten zuiden van de Sahara, maar ook Noord-Afrika. Breedfronttrek, trekt vooral 's nachts. Nooit in grote groepen. Trekt vermoedelijk in korte etappes, niet afhankelijk van grote getijdengebieden. Trekt weg in augustus-september, voorjaarstrek in maart en april.

Knobbelzwanen op het Goorken, Arendonk

Vandaag was ik op de fiets bij het Goorken in Arendonk (België). Er zaten ongeveer 12 Knobbelzwanen op het ven. Op twee na allemaal volwassen dieren. Twee van de zwanen waren juveniele. De video heb ik gemaakt met een oude Panasonic 4K camcorder, allemaal uit de hand. Ik kwam onverwacht bij de kijkhut. De camera heb ik altijd in mijn fietstas, omdat je immers weet nooit wat er op je pad komt.

Knobbelzwanen op het Goorken, Arendonk

Het Goorken in het Belgische Arendonk is een groene diamant aan de Kempense kroon en ligt in de vallei van de riviertje Wamp. In dit moerassig gebied vind je zowel laagveen, heide en rietlanden als open water en langs sloten, wilgen- en gagelstruiken, en grote hoeveelheden springbalsemien. Verschillende dieren vinden er een veilig nest, zoals de zeldzame en prachtige vlinder heideblauwtje. Het bruist er van leven! De ideale plek om van de rust te genieten als wandelaar en vogels te spotten.

Op een van de vennen van het moerasgebied staat een vogelkijkhut genaamd "De Vogelaar", die uitzicht biedt over het Goorken ven. Aan de Asselbergen (Arendonk), bij de uitkijktoren, staat een informatiebord. Als je het natuurgebied langs die kant langs de Wamp betreedt kom je na ruim 750 meter bij de kijkhut. Aan de linkerkant van het pad zie je het moeras en het ven rechts aan de overkant van de waterloop, de Wamp. Via een wandelbrug kom je bij de kijkhut.

Als je denkt hier alleen te zijn, heb je het grondig mis. Tussen het laagveen, de heide, de rietlanden en in het water bruist het van het leven. Als je even stil bent, hoor je geritsel, getjielp, gekwaak en geplons, geluiden die voortkomen van de groene kikker, de salamander, de spitsmuis, de vele verschillende eenden en andere soorten vogels. Even verderop heb je via de kijkhut “de Vogelaar” zicht over een ven waar je verschillende watervogels kan spotten.

Blauwe reiger op Waterberging Schotelven

Deze video van de Blauwe reiger die op de Waterberging aan het Schotelven in Netersel een kikker aan het verorberen is maakte ik in juni van dit jaar. Veel watervogels hebben de waterberging gevonden en vormde daar een broedhabitat. Daar kwamen ook niet broedvogels op af, zoals de Blauwe reiger. Die broeden elders.

Blauwe reiger op Waterberging Schotelven

Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.

Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.

Nu is het Natura 2000 gebied, net als Neterselse Heide, waar het direct aan grenst. Omdat het daar een rust- en broedgebied betreft is niet toegankelijk voor publiek. Overigens mogen wandelaars en fietsers nergens buiten de opengestelde paden. Daar lijkt zich niet iedereen van bewust te zijn. Regelmatig lopen mensen met een niet aangelijnde hond naar het water en beseffen niet hoe gestrest de broedvogels daar op reageren.

De waterberging vangt water bij hevige regen op en vermindert de kans op ondergelopen akker. Door het water op een groot oppervlak op te slaan krijgt het de kans om het grondwaterpeil te verhogen. Als het water lang blijft staan, ontwikkelen zich nieuwe natuur waterplassen.

Herfsthangmatspin wacht onder de hangmat

Het lijkt al herfst als je s' morgens over de heide wandelt. Als het in de nacht afkoelt zie je in de vroege ochtend overal spinnenwebben, waaronder hangmatten. De heide met allerlei lage struikjes in in de nacht versierd met bijzondere zijdedraden. En niet zo maar losse draadje, maar parelachtige hangende spinnenwebben. De herfsthangmatspinnen zijn aan het werk geweest. Bij dauw en nevel blijven de kleine waterdruppeltjes aan het web hangen en dan is goed zichtbaar. Al die webben die je in de ochtend ziet hangen, waren er natuurlijk al veel langer. Alleen door die duizenden druppeltjes openbaren zich vele parelachtige nieuwe hangmatjes.

Herfsthangmatspin wacht onder de hangmat

In tegenstelling tot bijvoorbeeld de kruisspin maakt een hangmatspin een horizontaal web. De spin hoopt dat kleine vliegende insecten op het web vallen. Die dieren worden in hun vlucht verstoord door allerlei opgaande draden boven het web. Een vliegende vlieg die zo’n draad raakt, kan daardoor naar beneden vallen. De herfsthangmatspin ligt niet in haar hangmat op dat bezoek te wachten. Zij hangt er onder, op haar kop en met haar poten naar boven. En dan maar wachten op haar hangplek tot een ongelukkige passant in haar val valt. Zij voelt aan de trilling van het web waar het beestje spartelt. Zij loopt aan de onderkant van het web tot de plek waar zij door het web heen in de prooi kan bijten. Met haar kaken spuit ze er dan gif in.

De herfsthangmatspin heeft vrij grote kaken. Groot is natuurlijk relatief als je maar een lijfje hebt van 5 of 6 millimeter lang. Het achterlijf is opvallend wit en donker getekend, met een soort witte zigzagbanden aan de zijkant.

Vennetjes met uitkijkheuvel Park Meerland

Vanmorgen fietste ik naar Meerhoven, een relatief nieuw stadsdeel van Eindhoven. De groene oase in de stad varieert van natuur voor planten en dieren, voor recreatie en sportvissers, om maar enkele dingen op te noemen. Maar ook voor evenementen. Zo zijn er speelweide en grasvelden waar evenementen op georganiseerd kunnen worden. Er is ook een hogen uitkijkheuvel, waarschijnlijk van de gravel, puin en zand dat uit de gegraven vennen komt. Vroeger was hier een deel van de kazerne van vliegbasis Welschap. Bij de afbraak zal daar natuurlijk ook veel puin afgevoerd zijn. storten en zand er over en je hebt een heuvel, toch?

Vennetjes met uitkijkheuvel Park Meerland

Het park Meerland vormt het groene hart van Meerhoven, een relatief nieuwe wijk in het westen van Eindhoven. Een groene oase in de stad dus. Meerland is een landschapspark met een grootte van 60 hectare, te vergelijken met ruim 100 voetbalvelden. Het ontwerp van het park is geïnspireerd op de Engelse landschapsstijl en zit vol met verrassingen. Kenmerkend voor het park zijn de heuvels en glooiingen met prachtige uitzichten, bossen en weidse grasvlakten, grote waterpartijen en kronkelende vennetjes.

Het ontstaan van Park Meerland gaat terug tot 1995. Toen won het ontwerpbureau Teun Koolhaas Associates, tegenwoordig Atelier Dutch, de prijsvraag voor het ontwerp van de Eindhovense Vinexlocatie Meerhoven. Deze ‘nieuwe stad,’ zoals omschreven in het prijsvraagtoelichting, bevatte een ambitieus programma met woningen, bedrijven, winkels, scholen, sociaal-culturele voorzieningen en… veel groen en water. Er is gedurende de ontwikkeling van Meerhoven veel veranderd en aangepast. Echter, op de 60 hectare recreatief groen is nooit bezuinigd.

Park Meerland ligt in het centrum van Meerhoven, de jongste wijk van Eindhoven. Oorspronkelijk was hier de voormalige militaire vliegbasis Welschap. Het park is aangelegd naar het voorbeeld van een Engels landschapspark. Nabij de Biocentrale bevindt zich het jongste bomentuin van Nederland. Er zijn verder waterpartijen, bruggetjes, slingerende wandelpaden, glooiende heuvels met prachtige uitzichten, speel- en koeienweides met overal bankjes. Een echte groene oase midden in de wijk.

Het belangrijkste uitgangspunt voor het ontwerp van dit park is het creëren van een centrale groene ruimte geweest. Om dit te bereiken is het regionale Kempische landschap bestudeerd. Het park verbindt de vijf wijken Zandrijk, Bosrijk, Grasrijk, Waterijk en Meerrijk.

Het Miezerige Paadje langs het Kesseven

Laatst bracht ik weer een bezoek aan het Kesseven, ten zuidoosten van het Belgische Ravels, dicht bij het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Het Kesseven (spreek; Kesse-ven) en het kleinere Klotven liggen in het Gewestbos Ravels. De fietstocht van 16 km heen en 16 km terug, ging voor 50 % door de bossen en 50 % agrarisch gebied. Deze vennen liggen tussen de Marneffe Dreef, Ravels en Kijkverdriet, Ravels. Aan de west zijde van het Klotven en het Kesseven loopt het "Miezerige paadje".

Het Miezerige Paadje langs het Kesseven

Het Gewestbos Ravels wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos, de Belgische Staatsbosbeheer zou je kunnen zeggen. Tot het begin van de 20ste eeuw was Ravels een licht glooiend heidegebied met stuifzanden en talrijke vennen. In 1903 en 1904 werden deze uitgestrekte heidevelden aangekocht door de Belgische Staat. Momenteel treffen we in het Gewestbos van Ravels verschillende landschappen aan. De bossen bestaan uit loof- en naaldbomen. Deze bossen worden afgewisseld met oude vennen, heide, weiden en mooie wegbermen. Eén van de vennen werd omgevormd tot een schilderachtige vijver. Het bekendste ven wordt het Kesseven genoemd.

In 2019 werd er een half open schuilhut gebouwd met zitplaatsen, opgetrokken uit Douglas hout. De nieuwe schuilhut is o.a. het bereiken via het voetpaadje aan de westzijde van het Kesseven, genaamd "Het Miezerige paadje". De schuilhut is gebouwd door Houthandel Van Dal uit Esbeek, in opdracht van (de Belgische) stichting Natuur & Bos. Het Miezerige Paadje is smal klein pad langs de oever van het Kesseven en het Klotven. Het pad is ongeveer een kilometer lang en loopt door een bosrijk gebied. Het pad kan soms wat modderig zijn, maar het is een mooie plek om te wandelen of te fietsen. Het pad biedt mooie uitzichten over de vennen en het bos.

Het Miezerige Paadje is een populaire plek voor wandelaars en fietsers. Het pad is gemakkelijk te vinden en het is goed onderhouden. Het pad is ook vrij rustig, zelfs in de zomer. Als je op zoek bent naar een mooie plek om te wandelen of te fietsen, dan is het Miezerige Paadje een goede keuze. Het is een rustig pad met mooie uitzichten en het is een mooie plek om vogels te spotten.

Het Gewestbos Ravels maakt deel uit van een groen grensgebied met bos- en natuurgebieden aan Belgische en Nederlandse zijde. De vennen zijn hier een paradijs voor vele insecten en amfibieën. Om ze nog aantrekkelijker te maken, zijn er bepaalde herinrichting werkzaamheden uitgevoerd o.a. aan het Kesseven, zoals het herwaarderen van ven-oevers en natte heide en/of heischraal grasland. Tijdens de zomerperiode wordt dit nog aangevuld door begrazing met schapen om die vegetatie open te houden.

Een aantal vennen, waaronder het Kesseven en het Klotgoor, bieden onderdak aan amfibieën en libellen. Op een weiland kan je een prachtig veld korenbloemen zien, met in de berm grote ratelaar en zilverschoon. Met wat geluk spot je een roodborsttapuit en hoor je de koekoek.

Gebiedsfolder Kijkverdriet & Gewestbossen: https://bit.ly/3OqFYxX

De kijktoren aan het Bels Lijntje, Turnhout

Langs het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten ben je in 20 km op het punt waar je vanaf de fietspad het 'Bels Lijntje' op kunt. De uitkijktoren staat aan het 'Bels Lijntje', ten noorden van Turnhout. Het 'Bels Lijntje' is een fietspad over de voormalige Tramlijn tussen Tilburg, via Baarle Nassau en Baarle Hertog, naar Turnhout.

De kijktoren aan het Bels Lijntje, Turnhout

Overzet De Liereman
Van de eerste zondag van mei tot de laatste zondag van september kan je als fietser of wandelaar het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten gratis oversteken met de charmante overzet ter hoogte van De Laks, vlakbij Burcht Hertog Jan. Deze is niet gemotoriseerd, dus een stille pont zoals het hoort in een stiltegebied. De natuurgebieden Gewestbossen Ravels en Landschap De Liereman aan weerszijden van het kanaal worden zo met elkaar verbonden en toegankelijker gemaakt.

Midden in het groen langs het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten ligt de recreatiejachthaven 'Het Gevaer'. Deze haven biedt plek aan enkele tientallen vaartuigen. Van hieruit vertrekken de plezierjachten en kano’s voor een tocht over het kanaal. Langs het kanaal is het gezellig fietsen en wandelen.

Kijktoren Bels Lijntje laat je genieten van alle natuurlijke pracht en praal die het Vennengebied rijk is. Tegelijkertijd is hij een verlengstuk van een jarenlang natuurinrichtingsproject. Deze twaalf en een halve meter hoge toren bestaat uit een stalen constructie, bekleed en bevloerd met duurzame eik en cederhout.

Kanaalplas, De Maat en Blauwe Kei, Mol Rauw

Vanmorgen (dinsdag 25 juli) fietste ik naar natuurgebied De Maat en de omliggende waterputten in het Belgische Mol-Rauw. Mol-Rauw staat bekend om de waterputten die door zandwinning zijn ontstaan. Veel van dit zand is kwarts houdend. Het water in de plassen en in de waterlopen in de omgeving is kraakhelder. Het zand is zo puur en vrij van humus en andere stoffen dat het helder blijft. De Kanaalplas, De Maat en Blauwe Kei liggen aan de overkant van het Kempens Kanaal en langs het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen.

Kanaalplas, De Maat en Blauwe Kei, Mol Rauw

De Maat vormt samen met Den Diel een natuurgebied ten noorden van Rauw. Het meet ongeveer 145 ha. Het natuurgebied wordt beheerd door de gemeentediensten. Natuurpunt zorgt voor de toegankelijkheid en organiseert er wandelingen met een gids. Het is Europees beschermd als onderdeel van Natura 2000-gebied 'Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heide'.

De zandputten zijn voormalige zandgroeves die vroeger werden gebruikt voor de ontginning van kwarts, bekend als het roemrijke Molse witte zand. Zilverzand, kwartszand of witzand is een fijnkorrelig, wit, uiterst zuiver zand met een laag ijzergehalte. Het bestaat bijna geheel uit kwarts (SiO2). Zilverzand is de belangrijkste grondstof voor de glasindustrie. Ze werden onder meer onder impuls van zandwinningsbedrijf Sibelco volledig omgevormd tot natuurgebied. In 1845 werden bij het graven van het Kanaal Bocholt-Herentals bij Lommel, Dessel en Mol afzettingen van kwartszand ontdekt. Om dit zand te winnen werd in 1875 door Antoon van Eetvelde en het Crédit Général Liégois de onderneming Sablières et Carrières Réunies (SCR) opgericht. Dit bedrijf fuseerde in 1896 tot SCR-Sibelco.

De oprichter hiervan was Stanislas Emsens. Het bedrijf schafte in hetzelfde jaar een stoommachine aan, om de zandgroeve te Stevensvennen te mechaniseren. Omstreeks 1910 waren er ook veel kleinere bedrijven actief. Het zand werd met behulp van binnenvaartschepen naar de bestemmingen vervoerd. SCR-Sibelco verwierf een grote technologische kennis, en was ook actief in het opsporen en openen van tal van nieuwe vindplaatsen, waardoor de transportkosten konden worden gedrukt. Tegenwoordig heeft Sibelco meer dan 100 groeven in gebruik die zich over de gehele wereld bevinden. In 1955 werd een nieuwe fabriek gebouwd voor het drogen en malen van kwartszand. In 1983 werd te Lommel een nieuwe veredelingsinstallatie gebouwd.

Sibelco is een Belgisch bedrijf dat onder andere kwartszand exploiteert. Het hoofdkantoor van deze maatschappij bevindt zich te Antwerpen. De maatschappij telt wereldwijd 174 productiesites in 31 landen, met 8500 werknemers waarvan 300 in België. De firma is in handen van een aantal Belgische families, onder meer de familie Emsens. Een van de zandputten sluit aan bij natuurgebieden De Maat in Mol en de Blauwe Kei in Lommel. Het is een plek waar wandelaars volop kunnen genieten van de omgeving, zowel in de winter als in de zomer. Er is een prachtig groot binnenmeer met allerhande fauna en flora.

Sibelco beschouwt het als een verantwoordelijkheid om een goede relatie te onderhouden met haar omgeving en voert op dit vlak al tientallen jaren een gewaardeerd beleid van duurzaam ondernemen en exploitatie van haar groeves. Een beleid waar zuinigheid op natuurlijke rijkdommen centraal staat en in deze visie wil ze de grote aandacht voor de herstructurering van de groeves met stip aanhalen. Ze maakt er een erezaak van een unieke nieuwe bestemming te geven van een reïntegratie in het landschap.

De vijf vijvers op het Prinsenpark Retie

Vanmorgen bracht ik per fiets een bezoek aan het Prinsenpark in het Belgische Retie. Het Prinsenpark is een natuur- en recreatiegebied van 215 ha in het zuiden van de Belgische gemeente Retie.

De vijf vijvers op het Prinsenpark Retie

Het domein wordt door de provincie Antwerpen beheerd en omvat bossen, weidelandschappen en vijvers. Het is vrij toegankelijk en er zijn enkele wandelroutes uitgestippeld. Andere benamingen voor het domein van 215 ha zijn Geelse Aart of Geelse Aard en Koninklijk Domein.

Er liggen in totaal vijf vijvers op op het park, waarvan drie aan de zuidelijke grensgebied van het park. De Kattesteertvijver is de bekendste, maar de vierkante vijver en de Kleine Hooibeekvijver zijn ook de moeite om het eens te bezoeken. Het karakter van de drie vijvers is totaal verschillend. De eerste vijver in de diashow is de Vierkante vijver, gevolgt door de Kattesteertvijver, Kleine Hooibeekvijver, Merpikdel vijver en de Gertryvijver.

Het Prinsenpark is een natuur- en recreatiegebied van 215 ha in het zuiden van de Belgische gemeente Retie. Het natuurgebied Prinsenpark maakt deel uit van de Kempen, dat tot de 19e eeuw voornamelijk uit heide bestond, toen de aart genoemd. Rond 1840 werd getracht de woeste gronden vruchtbaar te maken. In oktober 1853 verkocht de gemeente een blok gemeenteheide van 398 ha, Geelsche Heyde, Aerd genaamd, een blok heide, moeras en jonge dennenbossen van 600 ha, Retie-Goor genaamd, en het Geertrijven van 6 ha, de huidige Gertryvijver in het Prinsenpark, aan prins Filips en prinses Charlotte.

Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven

Post van 16 juli 2023 Gepinpoint: De Waterbergingsplas in Netersel aan het Schotelven is een broedplaats voor veel watervogels. De plas maakt onderdeel uit van het natuurherstel "Natte Natuurparel De Utrecht". Mijn opa en mijn vader hadden daar tijdens mijn jeugd een weiland. Bekend gebied dus. De waterbergingsplas ligt in het laagst gelegen deel van het gebied. Mijn vader moest in natte perioden dan ook al omrijden naar de hoger gelegen noordkant van het weiland. Die kant grensde toen nog direct aan de heide. Nu ligt daar een smalle strook met dennenbos tussen.

Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven

Half mei begon ik met de eerste video-opnames, begin juli was de video klaar. De Nijlganzen hadden toen al jonge kuikens, twee koppels zelfs. Ook Wilde eenden en Grote Canadese ganzen hebben jonge kuikens. Het meest waardevolle is dat de Dodaars er broeden en jonge kuikens hebben voortgebracht. Een succesvolle broed bij de Dodaars staat onder druk doordat het water door de aanwezigheid van de massa ganzen vervuilt. Later werd ik nog verrast door de paring van de kuifeend, de verschijning van een Vos en de IJsvogel.

Op de video is ook te zien dat de Dodaars er zat te broeden. De Wilde eend, Grauwe ganzen en de Grote Canadese ganzen hebben al jonge kuikens, variërend van een paar weken tot nog ouder. Tijdens het filmen was ik getuigen van een paring van de Kuifeend, best bijzonder om dat te zien en zeker om dat ook nog op video vast te kunnen leggen. Verder kreeg ik de Kleine plevier voor de 1000 mm lange telelens. Natuurbeheerders zitten wel opgescheept met de grote aantallen ganzen op de wateren. Duikeenden, zoals fuut, kuifeend, dodaars en geoorde fuut zijn aan het verdwijnen door de enorme hoeveelheid uitwerpselen van de ganzen in de vennen, poelen en plassen.

Langs de waterberging loopt een nieuwe waterloop, de BZ 42. Daar filmde ik de Gele kwikstaart. Die omleidingswaterloop voert het water rechtstreeks af vanuit het agrarisch gebied, naar de Groote Beerze. Voor de herinrichting stroomde dat voedselrijke water nog door Natuurgebied De Neterselse Heide. Dat was niet langer gewenst omdat de stikstof minnende planten daar snel van groeien en de oorspronkelijke planten die enkel op arme grond voorkomen verdrongen worden.

Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.

Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.

Nu is het Natura 2000 gebied, net als Neterselse Heide, waar het direct aan grenst. Omdat het daar een rust- en broedgebied betreft is niet toegankelijk voor publiek. Overigens mogen wandelaars en fietsers nergens buiten de opengestelde paden. Daar lijkt zich niet iedereen van bewust te zijn. Regelmatig lopen mensen met een niet aangelijnde hond naar het water en beseffen niet hoe gestrest de broedvogels daar op reageren.

De waterberging vangt water bij hevige regen op en vermindert de kans op ondergelopen akker. Door het water op een groot oppervlak op te slaan krijgt het de kans om het grondwaterpeil te verhogen. Als het water lang blijft staan, ontwikkelen zich nieuwe natuur waterplassen.

Fietsrondje landgoed De Utrecht en Broekeling

Donderdag 6 juli j.l. plaatste ik een video "Koffie drinken bij 'Herberg In den Bockenreyder'", die gezien de views goed in de smaak viel. Daarom maakte ik een soortgelijke video, waarbij ik via Landgoed De Utrecht naar de Broekeling reed. De Broekeling ligt in het noordwesten van het landgoed.

Fietsrondje landgoed De Utrecht en Broekeling

In 1899 startte levensverzekeringsmaatschappij De Utrecht (nu A.S.R.) met de ontginning van de uitgestrekte heidevelden ten zuiden van Esbeek. In 1920 legt Eduard van Puijenbroek, textielfabrikant (HaVeP) uit Goirle in de bovenloop van de Hoogeindse beek een stuw aan, teneinde bij de Broekeling een plas voor de eendenkweek te realiseren. Het project mislukt en hij verkocht de grond aan Landgoed De Utrecht en koopt het landgoed Gorp (Hilvarenbeek).

Het gebied verder benedenstrooms, rondom de Broekeling, is aangewezen als Natte Natuurparel. Dit gebied is ontstaan door water op te stuwen om het interessant te maken voor de jacht op eenden. De Broekeling is inmiddels een belangrijk nat natuurgebied met bijzondere natuur die afhankelijk is van voldoende grondwater en goede waterkwaliteit. Het doel is om de kwetsbare natuurwaarden te behouden en te versterken.

Belangrijke samenwerkingspartners zijn ASR (de landgoedeigenaar), gemeente Hilvarenbeek, Provincie Noord-Brabant en Heemkunde Esbeek. Daarnaast werken we samen met betrokken grondeigenaren, pachters en omwonenden.

De territoriumroep van de Kwartel

Kwartels zie je eigenlijk nooit omdat ze verborgen leven, in ruige graslanden, graanakkers, maar ook in bietenakkers e.d. Soms vliegt er één op vlak voor je voeten. Je vindt ze vooral door hun zeer kenmerkende 'kwik-me-dit'-geluid. Het mannetje kan dat 's zomers in ochtend- en avondschemering minutenlang roepen.

De territoriumroep van de Kwartel

De Kwartel is erg klein: ongeveer ter grootte van een spreeuw, waar een patrijs ongeveer zo groot is als een stadsduif. Een onopvallend kleed, donkerbruin met geelbruine strepen. korte, dikke poten en een kort snaveltje. Het mannetje heeft een zwarte keel.

Kwartels zijn vooral in de schemering te horen, zeer kenmerkend geluid: een zwepend "kwk…kwik-kwik!", vaak vooraf gegaan door een zacht, raspend hees "ieu-wie". Ik hoorde de Kwartel vanmorgen in een ruig kruidenrijk grasveld.

Koffie drinken bij 'Herberg In den Bockenreyder'

Vanmorgen fietste ik door Landgoed De Utrecht. Op de video toont een variatie aan wat er op het landgoed te zien is. De video begint aan de oostzijde van het landgoed, waar over het fietspad langs de Flaestoren herberg wordt aangedaan om een kop koffie te drinken.

Koffie drinken bij 'Herberg In den Bockenreyder'

Herberg “In den Bockenreyder” is uniek gelegen in landgoed ‘De Utrecht’, dichtbij de vennen ‘de Flaes’ en ‘’t Goor’. De zeer bosrijke omgeving is ideaal om te fietsen of te wandelen. De naam “In den Bockenreyder” vindt zijn oorsprong in een stukje historie van deze streek. Bokkenrijders waren min of meermisdadige spookfiguren die, in lang vervlogen tijden, ’s nachts op een bok door de hei reden en een spoor van plundering achterlieten. Doordat de Bokkenrijders op verschillende ver van elkaar liggende plaatsen toesloegen en de snelheid van verplaatsing enorm was, dacht men aan het werk van de duivel die deze bende de kracht gaf om zich op bokken door de lucht te verplaatsen. Veel feiten rond de Bokkenrijders zijn nog immer niet opgehelderd.

Daarna gaat de fietstocht langs de golfbaan. Nadat de provincialenweg is overgestoken slaan we een stuk verder links af, om op de Natuurbegraafplaats de "Schuilhut Telefoon van de Wind" te bezichtigen. Via de "Telefoon van de Wind" kun je met je dierbaren praten. Je bent tenslotte op een begraafplaats. De deur van de "Schuilhut met Telefoon van de Wind" staat altijd open.

Ten zuiden van Landgoed Wellenseind steken we het beekje de Raamsloop over om nog even langs ontmoetingscentrum 'Voor Anker' te rijden, waar u de auto of fiets kunt parkeren voor een wandeling over Landgoed Wellenseind te maken. Het landgoed is in 25 mei 2019 gedeeltelijk open gesteld voor Publiek. Ruim een jaar later (op 2 juni 2020) overleed oprichter en eigenaar Jan Zeeman.

Kuifeend paring op waterberging Schotelven

De paring vindt plaats op het water. na de hofmakerij, ook wel balts genoemd, vindt de paring plaats als het vrouwtje daar toe bereidt is. Als het vrouwtje de balts samen met de man uitvoert is er een match. De paring duur maar kort. De balts is de hofmakerij en het voorspel tegelijk.

Kuifeend paring op waterberging Schotelven

Met hun zwart-witte verenpak en kuif zijn de mannetjes van de kuifeend onmiskenbaar. In tegenstelling tot de wilde eend duiken kuifeenden naar hun voedsel. Het gele oog van deze vogel is opvallend. Op de diepere wateren dobberen de kuifeenden graag rond. Kuifeenden eten waterdieren die tussen de waterplanten leven. Ook de planten zelf worden gegeten.

Broedende Kuifeenden kennen een ruime verspreiding in Nederland. Aantallen en verspreiding namen in ons land explosief toe vanaf ongeveer 1950. Hierbij speelden waarschijnlijk verdroging en ontginning van Oost-Europese broedgebieden en toegenomen voedselrijkdom van Nederlandse wateren mee. De toename zette tussen pakweg 1975 en 2000 nog door op vooral de hoge gronden. Het aantal broedparen in Nederland bedraagt rond de 17.000 tot 20.500 (2018-2020).

Deze video is een fragment uit de video die half tot eind juli uitkomt. Daar zijn veel watervogels libellen en ander natuur elementen te zien die zicht in 2 jaar op de waterbergingsplas hebben ontwikkeld, o.a. een jagende vos die het gebied is binnengedrongen. Houd dit YouTube kanaal in de gaten......

Vliegjes voor jonge Bonte vliegenvanger kuikens

De eerste week van mei zag ik dat de Bonte vliegenvangers de nestkast aan het innemen waren. Eind vorige week vlogen ze met vliegjes en andere kleine insecten het nest in. Net als andere jaren neem ik deel aan de Sovon Nestkaart registratie, maar de nestkast van de Bonte vliegenvanger heb ik nog niet geopend. Deze Bonte vliegenvangers zijn mij te belangrijk om niet te verstoren.

Vliegjes voor de jonge Bonte vliegenvanger kuikens

Ik vermoed dat rond de 7e mei het eerste ei gelegd kan zijn. Dan zal 13 of 14 mei het broeden wel begonnen zijn. Tel daar 14 dagen bij op om de dag waarop de jongen uit het ei kunnen komen te kunnen inschatten. Dan kom ik uit op 28 of 29 mei. Als het zover is zal er veel op en neer gevlogen worden, met vliegjes als voer voor de jonge kuikentjes.

Bonte vliegenvangers doen maar één broedsel per jaar, met 6 tot 7 eieren. Ze broeden 12 tot 17 dagen, waarna de nestjongen na ongeveer 16 dagen het nest zullen verlaten. Na uitvliegen verblijft familie nog ca. 8 dagen in omgeving, om daarna broedplaats veelal te verlaten.

Video: De Gele kwikstaart op zijn uitkijkpost

Vanmorgen was ik weer aan het Schotelven om videoopnames te maken. Ik trof o.a de Gele kwikstaart, die vanuit een zitpost op een stalen buis de omgeving bestudeerden. De soort is grotendeels verdwenen uit de graslanden, die tot enkele tientallen jaren geleden de favoriete broedbiotoop vormden. Het voorkomen aldaar blijft nagenoeg beperkt tot gebieden met aangepast beheer. Voor de Gele Kwikstaart zijn in Nederland geen speciale beschermingszones aangewezen. De landelijke populatie moet zich wel op een gunstig niveau kunnen handhaven.

De Gele kwikstaart op zijn uitkijkpost

Gele kwikstaarten hebben een voorkeur voor open landbouwgebieden. Ze wippen de staart regelmatig met felle schokkende bewegingen op en neer. 'Gele kwikken' hebben een onstuimige balts, met trillende veren fladdert het mannetje boven het vrouwtje of loopt steeds rondjes om haar heen. Het Gele kwikstaart mannetje heeft een duidelijke gele keel en borst in prachtkleed. Blauwgrijze kop met brede witte wenkbrauwstreep, gele onderdelen en olijfgroene bovendelen. Spitse snavel van een insecteneter en een 'kwikkende' staart. Heeft een kenmerkende korte roep die hij in de vlucht laat horen. Ze broeden van eind april tot in juli.

De oorspronkelijke habitat van de gele kwikstaart bestaat uit rivierbegeleidend grasland. Tegenwoordig broeden de meeste gele kwikstaarten in boerenland; hooiland en weiland, maar vooral akkers. Hoge dichtheden in gemengde gebieden en in bollenvelden. Vaak foeragerend te vinden op weilanden met schapen, koeien en paarden. Gele kwikstaarten eten voornamelijk bodembewonende spinnen en insecten, vooral kevers, vliegen, muggen, wantsen en cicaden. Lopend en rennend, afgewisseld met een sprintvluchtje, zitten ze hun voedsel achterna. Ze zoeken die graag tussen grazend vee en pikken de insecten op die door het vee worden opgejaagd.

Hoewel de aantallen fluctueren, is de Nederlandse populatie grosso modo afgenomen, sinds de jaren zestig tussen de 50% en 75%. Op grasland is de achteruitgang harder gegaan - tot zo'n 90% - dan op bouwland.

Dodaars broedpaar op de waterberging Schotelven

Gisteren zag ik in Netersel dat de Dodaars op de waterbergingsplas zat te broeden. Dat is goed nieuws zijn voor de kleinste fuut die we kennen. De Geoorde futen doen de plas ook aan maar verblijven daar niet vast. De Dodaars daarentegen doet dat wel. Na broedsuccessen van de Grauwe gasn en Wilde eend is een broedsucces van een Dodaars het mooiste nieuws van die natuurontwikkeling.

Dodaars broedpaar op de waterberging Schotelven

De dodaars kent verschillende hoge roepen, die klinken als bit, bit, bit (bij verstoring) of bie-iep. Dit wordt vaak versneld tot een verdragende, hinnikende triller, "biebiebiebiebie". Dit is vooral in het voorjaar te horen als duet tussen mannetje en vrouwtje, bij de balts of om het territorium te markeren. Dodaarzen broeden in het hele land op zoetwaterplassen met veel oeverbegroeiing, tot op kleine vijvers en vennetjes. De broed duur van maart t/m half augustus. Als territoriumkartering hoor je dan ook vaak het verdragende "biebiebiebiebie" riedeltje.
Waterkwaliteit is waar het om draait voor de dodaars. Hoe zuiverder het water, hoe rijker het is aan waterinsecten. Bovendien is het belangrijk dat het water voldoende helder is: dodaarzen jagen op zicht. De belangrijkste oorzaken voor de afname van de dodaars zijn dan ook de slechte waterkwaliteit als gevolg van inspoeling van meststoffen en verstoring tengevolge van water- en oeverrecreatie. Verbetering van de waterkwaliteit is de belangrijkste maatregel. Het uiterst voedselrijke water dat via de landbouwgronden in sloten, vaarten en meren terecht komt, leidt tot een sterke toename van voor dodaarzen als voedselbron ongeschikte witvissoorten. Bovendien verarmt de onderwaardeervegetatie én de daarbij horende rijkdom aan waterinsecten en weekdieren.

In Nederland is het een vrij schaarse broedvogel, met zo'n 2100 tot 3000 broedparen tussen 2018 en 2020. De geschatte winterpopulatie is 5800-7700 (2016-2021). De landelijke aantallen verschillen soms opmerkelijk van jaar tot jaar. De landelijke aantallen namen sinds midden jaren zeventig eerst af, maar herstelden vervolgens. De pieken vallen vaak samen met een reeks van zachte winters in combinatie met neerslagrijke voorjaren. Omgekeerd kelderen de aantallen na strenge winters zoals midden jaren tachtig en negentig, en zijn sommige broedplaatsen ongeschikt in droge voorjaren. De verspreiding in de lage delen van het land kromp in het laatste kwart van de twintigste eeuw door het verdwijnen uit zwaar bemaalde, intensief geschoonde of vervuilde sloten in polderland. De vestiging in nieuwe natte natuur en een toename in natuurgebieden op de zandgronden, door maatregelen om de waterstand hoog te houden, compenseert dit verlies ten delen.

De Appelvink in de Wilde kersenboom

De Appelvink zat weer in de Wilde kersenboom bij onze schuur in Netersel. Het voer en het water in het vijvertje trekt veel vogels naar de fotohut die ik bij de schuur heb. Het dagelijks voer strooien werk bij de vogels als een betrouwbare plek waar voedsel te vinden is. De mezen, roodborst en ook veel vinken kennen mij als betrouwbaar. Als ik met voer naar de strooiplaats loop zitten ze al klaar, soms op 1 meter afstand van mij vandaan.

De Appelvink in de Wilde kersenboom

Als de Appelvink zich laat zien moet ik rustig blijven om onopvallend video's en foto's te kunnen maken. De appelvink is een schuwe vogel die gewoonlijk bij de minste verstoring wegvliegt. Hij brengt het grootste deel van de dag door in hoge boomkronen, met name tijdens het broedseizoen. De appelvink komt alleen op de grond om te drinken of, in het najaar en de winter, zich te voeden met gevallen zaden. Hierbij blijft hij altijd in de buurt van bomen. De geslachten vertonen slechts weinig seksuele dimorfie. Bij het mannetje is de kop en stuit duidelijk oranjebruin en de onderzijde rossig bruin. Bij het vrouwtje is het verenkleed hier wat valer gekleurd. Ook heeft het vrouwtje minder zwart rond de snavelbasis en zijn de slagpennen grijs gekleurd. Bij het mannetje zijn de slagpennen glanzend zwart.

De appelvink bleef vrij lang in de boom, waar hij de omgeving bestudeerde. Pas na een minuut of vijf dook hij naar beneden, waar het voer voor het oppikken lag.

De maan gaat schuil achter de wolken

Op 7 maart was het volle maan, dan wordt de maan 100% verlicht door de Zon. Daarna wordt het belicht kleiner. Deze opname zijn gemaakt in de avond van achtste maart. Na volle maan volgt afnemende maan en laatste kwartier. op de nacht van de opname werd de maan voor 85% beschenen, dus is het de eerste dag van de afnemende maan.

De maan gaat schuil achter de wolken

Maanfotografie vereist weer een andere kennis als de gebruikelijke fotografie. De camera en de lens moeten geen moeite hebben met het scherpstellen en beeldruis in de donkere omstandigheden moet minimaal zijn. Dat is er een goed uitgangspunt om verder te gaan. De kleurbalans zal handmatig bijgesteld moeten worden. Omdat het zonlicht door de dampkring van de Aarde schijnt, is de kleur van de maan erg rood getint. Stel de Witbalans in op ongeveer 3000 graden Kelvin, dan is de maan op de foto of video zoals die in werkelijk is. Kies voor een kleurbeheer-instelling "Gelijkmatig" of "Landschap". Dan wordt de omgeving (bewolking) nog weergegeven, en niet onderbelicht ten opzichten van de lichtsterkte van de maan.

Gebruik een 500 mm telelens met een goede lichtsterkte, waar indien mogelijk kan er een 1.4 teleconverter aan gekoppeld worden. Gebruik de Manual fotomodus. Met de manuele belichting, ISO 100, diafragma 8 en een sluitertijd die het best past voor de juist belichting. Dat zal in de buurt van 1/20ste seconden of nog langer worden. Fotograferen in Live-view is aan te bevelen. Schakel beeldstabilisatie op de lens uit, daar dit overbodig is bij fotograferen op het statief en zeker bij lange sluitertijden. Gebruik ook geen ruisreductie. Dat maakt de foto onscherper. Stel de opnameselecter in op tijdontspanner. Stel de tijd in op 2 of 5 seconden. De foto wordt dan gemaakt nadat de camera niet meer trilt als gevolg van het bedienen van de camera.

De scherpste foto's en video's maak je bij heldere hemel en koele nachten. De onderste laag van onze atmosfeer is de meeste vervuilde laag en dat geeft onscherpte in de beelden. Vuil en vocht bevindt zich in de troposfeer, een laag van ongeveer 10 km waar ook de bewolking te vinden is. Warme avonden geven een golvende beweging zoals we die kennen van de opstijgende verdamping boven water en grasvlakte als de zon het vocht verdampt. Met een sterke telelens heb je daar veel last van. In koele omstandigheden heb je dat niet, dus wordt het beeld niet verstoord.

De Dodaars op de waterzuivering vijver

De rioolwaterzuivering aan de Castersedijk in Hapert kent een aantal waterbassins waar de zwevende stoffen nog moeten bezinken nadat het water schoongemaakt is in de zuiveringsinstallaties. Het water dat in de bassins stoomt is al zo zuiver dat watervogels er gaan broeden. Zo zitten daar Dodaarsjes, Waterhoentjes, Meerkoeten, Wilde eenden, Kuifeenden, Nijlganzen en Knobbelzwanen.

De Dodaars op de waterzuivering vijver

Het afvalwater van huishoudens en bedrijven uit de gemeenten Bladel en Mierden-de Reusel wordt in Hapert gezuiverd. Dagelijks stroomt er zo’n 12.200 m³ water vanuit de zuivering naar het waterpark. De vijvers met waterplanten, riet en het moeras in dit waterpark helpen de zuivering op natuurlijke wijze bij het zuiveren van het water. Uiteindelijk wordt het water geloosd in de Groote Beerze, een van de beekjes in de Brabantse Kempen. Het waterpark zorgt voor een constante toevoer van water, waar de beek van profiteert. Het waterpeil in de beek staat daardoor nooit zo laag als andere beekjes in een droge zomerperiode. De Groote Beerze is een Natura 2000 gebied en maakt daarmee deel uit van een Europees netwerk van natuurgebieden.

De rioolwaterzuivering heeft ongeveer 51.000 eenheden. Per dag zuivert de installatie gemiddeld 12.200 m3 rioolwater. Dat is zo’n 500 m3 per uur. Bij extreem veel regen kan dit oplopen tot 60.000 kuub per dag. Het gezuiverde rioolwater gaat naar de Groote Beerze. De beek heeft een belangrijke functie voor de natuur. Daarom is een goede waterkwaliteit van groot belang. Waterpark Groote Beerze is een unieke combinatie van vijvers, sloten, open water met waterplanten en moerasbos dat het schone water uit de zuivering omzet naar natuurlijk beekwater. Dat noemen we een 'waterharmonica'.

Bij een deel wordt met zonlicht (UV licht) medicijnresten en ziekteverwekkers afgebroken. In de rietsloot zorgen planten en micro-organismen voor het verder afbreken van medicijnresten, metalen en voedingsstoffen. Ook worden hier zwevende stoffen uitgefilterd, afgevangen of afgebroken. Het water ondergaat dus een extra zuiveringsstap. Met name fosfaten en stikstof worden extra verwijderd. Fosfaten en stikstof zijn voedingsstoffen waar veel planten van leven. De ecologische functie die de Groote Beerze heeft, vraagt echter om voedselarm water. Door de natuurlijke nazuivering is het water uiteindelijk voedselarmer dan dat de normen voorschrijven.

Het terrein van de rioolwaterzuivering is afgesloten, maar eromheen ligt een recreatief park dat voor iedereen vrij toegankelijk is. Door informatie, educatieve borden en een vlonderpad kunnen bezoekers kennismaken met het proces van natuurlijke waterzuivering. Naast nazuivering kan er in het waterpark ook water worden opgeslagen om afvoerenpieken in de Groote Beerze bij hevige regen te verlagen en om het grondwater ter plaatse aan te vullen. Daarnaast mag de Groote Beerze in het waterpark zijn eigen slingerende weg zoeken.

Aalscholvers broeden in kolonies

Als je in Landgoed De Utrecht langs de Flaes fietst of wandelt zijn de Aalscholvernesten goed te zien. Ze hebben hun nest in de bomen die midden in het water staan. Zo zijn ze beter beschermt tegen predatoren. Ieder jaar vormen de Aalscholver een broedkolonie op de Flaes. De Flaes ligt in Landgoed De Utrecht, het deel dat op het grondgebied van Lage Mierde ligt. Het andere deel van het landgoed ligt op het goedgebied van Esbeek ligt.

Aalscholvers broeden in kolonies

Op de beelden is te zien dat een aantal Aalscholvers op het nest zit. De broedperiode van de Aalscholver begint half februari tot begin maart, afhankelijk van de winter. De aalscholver broedt de eieren door ze op de poten te leggen en gaat er daarna op zitten. Dat gaat nog wel eens mis. Vroeger waren de eierschalen veel dikker, maar pesticiden in het water hebben invloed op de dikte van de schaal. De bedreiging voor de broedende aalscholver komt onder andere van jonge havik vrouwtjes en de boommarter.

De Aalscholver is 80 tot 100 cm lang en heeft een spanwijdte van 121 tot 149 cm. De vogel is vrijwel geheel zwart, maar met een opvallende witte wang en een gele plek op de plaats van de aanhechting van de bek. De snavel is lang en voorzien van een haakvormige punt. In de broedtijd verschijnt er een witte "dijvlek". De dij is anatomisch geen dij, maar het bevederde scheenbeen (tibia) van de vogel, waarop bij volwassen aalscholvers tussen februari en juni een witte vlek verschijnt. De aalscholver heeft zwemvliezen tussen de voortenen en kan dus zwemmen en hij vangt vis door te duiken.

Voor diegene die niet in de buurt wonen, hier vind je de Flaes.

Vogels met lentekriebels in de kersenboom

Het is voorjaar. En dat merk je aan de activiteiten van de vogels. De lente hangt in de lucht, en daar genieten de vogels ook van het mooie weer. De dagen worden langer, de zon schijnt en de temperatuur stijgt. De eerste bomen vormen knoppen en staan al in bloei. Wij zijn niet de enige die van mooi weer genieten. Dat doen de dieren ook. De vogels zijn weer in grotere getale te zien. Je hoort de vinken, roodborsten en merels weer zingen.

Vogels met lentekriebels in de kersenboom

Overal waar je gaat of staat kan je ze horen. Koolmees mannen die uit volle borst aan het zingen zijn. De nestkasten worden weer gevuld met nestmateriaal. De vogels zijn er weer druk mee. In de vroege ochtend zingen de mannen uit volle borst. Bij vogels verleiden de mannetjes de vrouwtjes. Dat doen ze via de balts. De balts vertoont zich in vele vormen. Het zingen van een mannetje kan een vrouwtje verleiden. Zo ook kan de keel van een vogel opzetten. Vogels laten in de lucht de meest acrobatische vliegacts zien of houden zich bezig met het aanbieden van voedsel aan een toekomstige partner. Een paringsdans is ook een vorm van de balts. Zo ook kan het verenkleed van een mannetje de prachtigste kleuren aannemen.

Onderzoekers denken dat dit voornamelijk voor hun vrouwtje bestemd is. Terwijl zij nog in de nestkast zit, zit hij bovenin dezelfde boom uit volle borst te zingen. De man wil hiermee aan zijn vrouw laten horen hoe goed hij is, en dat ze vooral bij hem moet blijven en met hem sterke jongen kan maken. Hoe beter de man zingt, hoe hoger zijn kwaliteit. En verder maken de mannetjes in de ochtend met hun zang, maar ook tijdens de rest van de dag, duidelijk dat dit hun territorium is en dat andere mannen het toch niet in hun hoofd moeten te halen om het in te pikken. Zo zorgen ze dat alles gereed is voor de start van de lente- en het broedseizoen!

Niet alle mannetjes bouwen het nest. Bij de Winterkoning bouwt de man het nest. Meerdere zelfs. Het vrouwtje kiest dan het nest wat haar het best bevalt en zal daar haar eitjes leggen. Maar de Winterkoning is ook niet gek. Al dat werk voor niets, nee. Daar heeft hij een oplossing voor. Hij verleidt een ander vrouwtje en biedt haar een van zijn overige nesten aan. Zo lijkt hij een bouwvakker en een makelaar te zijn. Maar bij veel andere vogels bouwt de vrouwtjes het nest. Soms geholpen door de mannetjes. Nesten verschillen enorm in grootte en vorm. Het ene nest is keurig gevlochten en het andere is schamel gebouwd van wat takjes. Nesten kunnen hoog in de bomen zitten, tussen dichte struiken, in het riet langs het water of zomaar midden in een grasveld. Het doel van een nest is bescherming tegen de weersinvloeden en bescherming tegen nestrovers of andere indringers.

In het voorjaar moeten vogels kunnen beschikken over talrijke voedselbronnen. De vrouwtjes hebben tijdens de leg meer voedsel nodig dan normaal en ook de pasgeboren jongen moeten worden voorzien van voedsel. Bijvoorbeeld vogels die larven van insecten eten, beginnen eerder met de voortplanting dan vogels die volwassen insecten eten. Die wachten meestal tot begin april.

De gewone eekhoorn is de bekende roodachtige eekhoorn met de grote pluimstaart en pluimpjes aan de oren die regelmatig in een Nederlands bos te zien is. Een gewone eekhoorn bouwt meestal verscheidene nesten hoog in de bomen. Deze nesten worden gebouwd van takken, boombast, bladeren en mos. In de winter brengen eekhoorns het grootste deel van de dag en nacht in hun winternest door en komen ze slechts af en toe naar buiten om wat eten te halen. In de herfst hebben ze daarvoor op een groot aantal plekken voedselvoorraden verstopt. In de zomer gebruiken ze hun nesten ook intensief. Bijvoorbeeld om jongen te krijgen en te schuilen voor regen of warmte.

Groep trekkende Kepen foerageren in de tuin

Kepen broeden sporadisch in Nederland. Ze komen voornamelijk naar ons land om te overwinteren. In het vroege voorjaar keren ze daarom eer terug naar het hoge noorden, naar de Scandinavische en West-Russische gebieden. Vanmorgen zaten een aantal Kepen in de tuin waar ze een tussenstop maakte om even aan te sterken.

Groep trekkende Kepen foerageren in de tuin

Kepen zijn de noordelijke tegenhangers van onze Nederlandse vink. In Nederland broeden jaarlijks enkele kepen, maar veel zijn dat er niet. Hoe anders is het in het Scandinavisch Schiereiland, het Kolaschiereiland, Karelië en Finland, waar de keep een van de talrijkste broedvogels is. In de winter verblijven grote aantallen Scandinavische kepen in Nederland. De voorjaarstrek speelt zich af tussen half februari en half april, in sommige voorjaren iets later.

In de winter kunnen kepen vooral gevonden worden op akkers langs bosranden, beukenbossen en parken met beukenbomen. De zaden van de beuk vormen een van de belangrijkste voedselbronnen voor deze vinkachtige. De man zingt zijn territoriale lied, "kè-èèhhp" of "chèèèèèp". In de vlucht "kup-kup". Broedt in het zuiden (zuidpunt Noorwegen) vanaf medio mei, vanaf begin juli in het noorden (Stavanger). In Nederland zijn er slechts enkele broedparen. Heeft doorgaans één, soms twee legsels per jaar met 5-7, soms 4-8 eieren. Broedduur 11-12 dagen. De jongen verlaten het nest al als ze 11-13 dagen oud zijn.

Versmalling en verondieping beekdal Groote Beerze

Van de originele opnames heb ik nu - met beter montage hardware en software - een geremasterde [1] versie van deze timelapse gemonteerd. Vooral de LG 27UN83A-W.AEU IPS monitor heeft er toe bijgedragen dat deze video beter is als de versie van 5 oktober 2021 (https://bit.ly/3YRvn24). Alleen met een RGB gekalibreerde monitor zijn helderheid, kleur en meer goed te beoordelen. Bij een monitor die niet gekalibreerd is kunnen kleur en helderheid van een video of foto afwijken. Je wordt als het waren op het verkeerde been gezet, zoals de uitdrukking zegt. Ik hoop dat jullie er plezier aan kunnen beleven.

Versmalling en verondieping beekdal Groote Beerze

In deze video is te zien dat de Groote Beerze eerst gedempt werd, waarna de verondiepte en smallere nieuwe beekloop is uitgegraven. Omdat de aanpassing plaats vindt in de oude beek was het nodig om de beek eerst af te dammen, en vervolgens in z'n geheel te dempen. De versmalling en verondieping maakt deel uit van het project 'Herinrichting beekdal Groote Beerze'.

Gaandeweg steeg het water voor het afgedamde deel zover dat het tegen het middagpauze op het punt stond om buiten de oevers te treden. Daarom werd de afdamming weggehaald, waarop het water als een stortgolf de nieuwe geul in stroomde. Na de pauze was het merendeel van het water weggelopen en kon het werk weer worden voortgezet.

Met dank aan:
Waterschap De Dommel: https://www.dommel.nl
Brabants Landschap: https://www.brabantslandschap.nl
Aannemingsbedrijf Van der Zanden Moergestel B.V.: https://www.vanderzanden.nl
Eelerwoude Landschapsontwikkeling: https://www.eelerwoude.nl
Provincie Noord Brabant: https://www.brabant.nl